Ông Đặng Phúc Nguyên, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng mức thuế này sẽ khiến giá nông sản Việt tại Mỹ tăng lên, từ đó ảnh hưởng đến sức mua. Mối lo ngại sâu xa hơn là khả năng các đối thủ cạnh tranh trong khu vực được áp mức thuế thấp hơn, làm suy giảm lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.
Dù vậy, một tín hiệu tích cực là nhiều nhà nhập khẩu Mỹ vẫn bày tỏ sự quan tâm đối với nông sản Việt, đặc biệt là các mặt hàng có tính đặc sản và ít đối thủ thay thế như sầu riêng đông lạnh, bưởi, chanh leo. Điều này cho thấy thị trường Mỹ vẫn còn dư địa lớn, nếu doanh nghiệp biết cách thích ứng.
Trước bối cảnh mới, nhiều doanh nghiệp không chọn cách “ngồi chờ” mà nhanh chóng chuẩn bị kịch bản ứng phó. Một số định hướng nổi bật đang được triển khai:
Nâng cao chất lượng và chuẩn hóa sản xuất để đáp ứng các yêu cầu khắt khe về vệ sinh an toàn thực phẩm (FSMA), kiểm dịch thực vật (Aphis) và quy tắc xuất xứ. Đẩy mạnh chế biến sâu nhằm tăng giá trị gia tăng, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu thô. Đa dạng hóa sản phẩm và thị trường: khai thác thị trường ngách, tìm kiếm các kênh phân phối mới để duy trì kim ngạch.
Xây dựng thương hiệu dài hạn, tham gia hội chợ, triển lãm quốc tế và phát triển chuỗi cung ứng bền vững. Những bước đi này không chỉ để vượt qua “cú sốc” thuế đối ứng, mà còn là sự chuẩn bị cần thiết để ngành rau quả bước vào giai đoạn phát triển bền vững hơn.
Một hệ quả ít được chú ý nhưng đáng quan tâm là tác động gián tiếp đến kinh doanh biên mậu, đặc biệt ở khu vực biên giới Việt – Trung.
Nông sản được lựa chọn, đóng gói trước khi xuất khẩu(ảnh Mxh)
Dịch chuyển luồng hàng: Khi thị trường Mỹ gia tăng chi phí, một phần hàng có thể được điều tiết sang biên mậu để giảm áp lực. Điều này sẽ làm gia tăng cạnh tranh ở khu vực biên giới, vốn đã có nhiều biến động.
Nguy cơ mất cân bằng cung – cầu: Nếu lượng hàng dồn về quá lớn, biên mậu có thể đối diện tình trạng dư cung, kéo giá nông sản xuống thấp, gây thiệt hại cho cả doanh nghiệp và nông dân.
Áp lực chuẩn hóa: Trong bối cảnh các thị trường ngày càng siết chặt tiêu chuẩn, biên mậu truyền thống “xuất thô, nhanh gọn” khó còn phù hợp. Doanh nghiệp cần đầu tư kho lạnh, logistics hiện đại và phát triển sản phẩm chế biến để duy trì lợi thế cạnh tranh.
Biên mậu như bàn đạp chiến lược: Thay vì chỉ là “van xả áp lực” khi chính ngạch gặp khó, biên mậu có thể trở thành kênh thử nghiệm thị trường, tạo nền tảng cho việc mở rộng chính ngạch lâu dài.
Hiệp hội Rau quả Việt Nam đã kiến nghị Chính phủ, đặc biệt là Bộ Công Thương, tiếp tục đàm phán với Mỹ nhằm giảm thêm mức thuế đối ứng cho một số mặt hàng đặc thù. Đồng thời, các giải pháp hỗ trợ cần tập trung vào:
Cung cấp thông tin kịp thời về chính sách, quy định mới của Mỹ.
Tập huấn và tư vấn pháp lý chuyên sâu, giúp doanh nghiệp nắm vững tiêu chuẩn quốc tế.
Hỗ trợ xúc tiến thương mại, tổ chức hội chợ, diễn đàn giao thương và kết nối doanh nghiệp Việt – Mỹ.
Phát triển hạ tầng logistics và tín dụng ưu đãi, giúp giảm áp lực vốn và chi phí lưu thông.
Theo số liệu từ Cục Hải quan, 7 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt gần 3,87 tỷ USD, giảm nhẹ 0,3% so với cùng kỳ 2024. Tuy nhiên, riêng thị trường Mỹ đạt 315,9 triệu USD, tăng tới 66,3%. Con số này cho thấy, ngay cả trong bối cảnh đối diện rào cản thuế quan, thị trường Mỹ vẫn là “miếng bánh” hấp dẫn nếu doanh nghiệp biết khai thác.
Như vậy, thuế đối ứng 20% của Mỹ vừa là thách thức, vừa là phép thử với ngành rau quả Việt Nam. Nếu coi đây chỉ là trở ngại ngắn hạn, doanh nghiệp sẽ dễ rơi vào thế bị động. Nhưng nếu nhìn nhận đây là cơ hội để tái cấu trúc chuỗi giá trị – từ sản xuất, chế biến, logistics đến xây dựng thương hiệu – thì thuế đối ứng có thể trở thành chất xúc tác cho sự trưởng thành và nâng tầm của nông sản Việt trên thị trường toàn cầu.
Giang Thanh