Theo TS. Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm thông tin công nghiệp – thương mại (Bộ Công Thương), chuyên gia kinh tế về lĩnh vực thương mại cho biết, thương mại quốc tế đang diễn biến rất phức tạp, khó lường, đặc biệt khi Mỹ áp dụng chính sách thuế quan đối ứng đối với nhiều nước, bao gồm cả Việt Nam.
Căng thẳng thương mại leo thang dẫn đến các hành vi gian lận thương mại (trong đó có gian lận xuất xứ hàng hóa) có xu hướng gia tăng nhằm tránh các biện pháp trừng phạt mà các nước áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu.
Bên cạnh đó, 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA) Việt Nam đang thực thi đều đòi hỏi hàng hóa phải đáp ứng quy tắc xuất xứ để được hưởng thuế quan ưu đãi.
Các loại chứng nhận C/O, CNM, mã số REX được xem là “hộ chiếu thương mại” của hàng hóa đảm bảo rằng, sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam, đồng thời tuân thủ quy tắc xuất xứ trong các FTA. Nếu thiếu chuẩn mực, hàng Việt Nam có thể bị đối tác bị đưa vào diện rà soát kỹ.
Đặc biệt là vừa qua, có một số dấu hiệu về sự thiếu chuẩn hóa và thiếu hậu kiểm trong việc cấp các giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa CO, mẫu CNM và mã REX.
Chính vì thế, việc chuyển giao thẩm quyền cấp các loại giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa về Bộ Công Thương nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước trong kiểm tra, xác minh xuất xứ hàng hóa, ứng phó với tình trạng gian lận xuất xứ ngày càng tinh vi trong bối cảnh thương mại toàn cầu có nhiều biến động, giảm thiểu rủi ro về gian lận xuất xứ.
Nhận định về động thái này của Bộ Công Thương tác động đến doanh nghiệp xuất khẩu ra sao, TS. Lê Quốc Phương cho biết, vừa qua, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa C/O qua VCCI. Tuy nhiên, sau quyết định này của cơ quan quản lý nhà nước, thì nay việc chuyển giao thẩm quyền cấp các loại giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa về Bộ Công Thương sẽ khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại việc cấp C/O có thể bị chậm trễ, kéo dài, gây khó khăn ách tắc cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Tuy nhiên, về vấn đề này, Bộ Công Thương đã cam kết triển khai thực hiện cấp các loại chứng nhận trên một cách thông suốt, tránh gián đoạn. Bộ Công Thương cũng cam kết đảm bảo hoạt động của cơ sở hạ tầng dữ liệu điện tử tại Hệ thống quản lý và cấp chứng nhận xuất xứ điện tử của Bộ.
Minh bạch nguồn gốc hàng hóa trong hoạt động thương mại quốc tế không chỉ giúp đảm bảo sự tuân thủ các quy định pháp lý, mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng được lòng tin với khách hàng, đối tác và cơ quan chức năng.
Tuân thủ các quy định pháp lý: Nhiều quốc gia có yêu cầu nghiêm ngặt về xuất xứ hàng hóa, đặc biệt là trong các hiệp định thương mại quốc tế hoặc khi áp dụng các biện pháp thuế quan, chống bán phá giá, hoặc các chương trình bảo vệ người tiêu dùng. Minh bạch trong việc chứng minh nguồn gốc hàng hóa giúp doanh nghiệp tránh được các tranh chấp pháp lý và xử lý các vấn đề về thuế, điều lệ nhập khẩu.
Tăng tính cạnh tranh: Minh bạch nguồn gốc hàng hóa giúp doanh nghiệp có thể chứng minh chất lượng và xuất xứ của sản phẩm, điều này đặc biệt quan trọng đối với các thị trường yêu cầu tiêu chuẩn cao như EU hoặc Mỹ. Các chứng nhận về xuất xứ có thể giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và mở rộng thị trường, đặc biệt là khi các quốc gia hoặc khu vực có các chương trình ưu đãi thuế cho hàng hóa có nguồn gốc rõ ràng.
Xây dựng lòng tin và uy tín: Trong thương mại quốc tế, đối tác và khách hàng thường tìm kiếm sự minh bạch và uy tín. Nếu doanh nghiệp có thể cung cấp chứng từ hoặc giấy tờ xác minh nguồn gốc hàng hóa một cách rõ ràng, điều này sẽ giúp tăng cường lòng tin và duy trì mối quan hệ lâu dài với khách hàng và đối tác.
Giảm rủi ro về pháp lý và tài chính: Khi nguồn gốc hàng hóa không rõ ràng, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với những rủi ro liên quan đến tranh chấp, kiện tụng, hay các khoản phạt tài chính từ các cơ quan thuế, hải quan. Minh bạch về nguồn gốc giúp giảm thiểu những rủi ro này, đồng thời bảo vệ lợi ích tài chính của doanh nghiệp.
Hỗ trợ trong việc chứng minh quyền lợi trong các vụ kiện quốc tế: Trong một số trường hợp, doanh nghiệp có thể phải tham gia vào các vụ kiện liên quan đến quyền lợi trong thương mại quốc tế. Chứng minh được nguồn gốc hàng hóa sẽ là bằng chứng quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi và tránh những thiệt hại không đáng có.
Ứng phó với các thay đổi trong chính sách quốc tế: Các hiệp định thương mại, chính sách thuế hoặc quy định xuất nhập khẩu có thể thay đổi theo thời gian. Việc đảm bảo minh bạch về nguồn gốc hàng hóa giúp doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với những thay đổi này mà không bị gián đoạn trong hoạt động sản xuất và xuất khẩu.
Tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm: Khi sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, nhất là từ các quốc gia hoặc khu vực có uy tín về chất lượng sản phẩm (ví dụ: hàng hóa từ Nhật Bản, Đức, hoặc các sản phẩm hữu cơ), điều này có thể tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm, giúp tăng khả năng cạnh tranh và nâng cao giá trị thương hiệu.
Các biện pháp đảm bảo minh bạch nguồn gốc hàng hóa:
Sử dụng chứng từ xuất xứ: Các giấy tờ như chứng nhận xuất xứ (CO), hóa đơn thương mại, và hợp đồng mua bán có thể cung cấp bằng chứng xác thực về nguồn gốc hàng hóa.
Đảm bảo sự tuân thủ của chuỗi cung ứng: Doanh nghiệp cần hợp tác chặt chẽ với các nhà cung cấp và nhà sản xuất để đảm bảo rằng thông tin về nguồn gốc hàng hóa được giữ gìn và cung cấp đầy đủ khi cần thiết.
Tăng cường kiểm tra và giám sát: Các doanh nghiệp có thể thực hiện kiểm tra và giám sát quá trình sản xuất và xuất khẩu hàng hóa để đảm bảo các thông tin về nguồn gốc là chính xác.
Minh bạch nguồn gốc hàng hóa không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý mà còn tạo ra các cơ hội kinh doanh mới, giảm thiểu rủi ro và nâng cao uy tín thương hiệu. Việc xây dựng và duy trì sự minh bạch này là một yếu tố quan trọng trong việc phát triển bền vững trong thương mại quốc tế.
Giang Thanh t/h