Theo các nhà khoa học, những thay đổi tương tự có thể xảy ra trong não người. Kết quả mới này có thể mở ra những hiểu biết mới về hành vi nuôi dạy con cái và sức khỏe tâm thần sau sinh.
Tiến sĩ Jonny Kohl tại Viện Francis Crick (London), người đứng đầu nghiên cứu mới, cho biết: “Chúng tôi biết rằng cơ thể phụ nữ thay đổi khi mang thai để chuẩn bị cho việc nuôi con nhỏ. Một ví dụ là việc sản xuất sữa bắt đầu từ rất lâu trước thời điểm sinh. Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy những sự chuẩn bị như vậy cũng diễn ra trong não".
Phát hiện này nhất quán với các nghiên cứu trước đây phân tích hình ảnh não ở phụ nữ và cho thấy những thay đổi về thể tích não và hoạt động của não duy trì lâu dài sau khi mang thai. Tuy nhiên Kohl lưu ý rằng “việc nuôi dạy con cái rõ ràng phức tạp hơn rất nhiều ở con người", do có các phương pháp khác như học tập, quan sát, con người không phụ thuộc vào những thay đổi nội tiết tố nhiều như động vật.
Trong nghiên cứu mới của nhóm Kohl, loài chuột trải qua sự thay đổi đáng kể về hành vi. Chuột cái còn trinh không quan tâm đến chuột con, trong khi đó chuột mẹ dành phần lớn thời gian để chăm sóc con non. Trước đây người ta cho rằng thay đổi hành vi này xảy ra trong hoặc ngay sau khi sinh, do các hormone như oxytocin gây ra. Tuy nhiên kết quả mới cho thấy sự thay đổi đã xảy ra ở giai đoạn sớm hơn và có thể là thay đổi vĩnh viễn.
Các nhà khoa học đã sử dụng các thiết bị thu nhỏ gắn trên đầu chuột để ghi lại hoạt động của quần thể tế bào thần kinh ở vùng dưới đồi, vùng não có liên quan đến hành vi nuôi dạy con cái. Dữ liệu cho thấy estrogen làm giảm hoạt động nền của các tế bào thần kinh này, nhưng lại khiến chúng trở nên dễ bị kích động hơn khi phản ứng với các tín hiệu đến. Trong khi đó, progesterone điều chỉnh lại các đầu vào của tín hiệu, tạo ra nhiều khớp thần kinh hơn để các tế bào thần kinh này được kết nối chặt chẽ hơn với các phần khác của não. Những thay đổi này dường như là vĩnh viễn.
“Chúng tôi nghĩ rằng những thay đổi này, thường được gọi là 'não em bé', gây ra sự thay đổi về mức độ ưu tiên. Chuột còn trinh tập trung vào giao phối, do đó không cần phản ứng với chuột con của những con cái khác, trong khi chuột mẹ cần thực hiện hành vi làm cha mẹ mạnh mẽ để đảm bảo sự sống sót của chuột con", Kohl nói. “Điều thú vị là sự chuyển đổi này không xảy ra ở thời điểm sinh – não đã chuẩn bị sớm hơn nhiều cho sự thay đổi lớn này".
Khi những con chuột được chỉnh sửa sao cho các tế bào thần kinh vùng dưới đồi không nhạy cảm với các hormone, chúng không thể hiện bất kỳ sự chuyển đổi nào sang hành vi làm cha mẹ, ngay cả sau khi sinh con. Điều này cho thấy rằng có một thời điểm quan trọng vào cuối thai kỳ, khi các hormone estrogen và progesterone phát huy tác dụng.
Ở người, sự thay đổi nội tiết tố không phải là yếu tố ảnh hưởng duy nhất hoặc thậm chí là không phải yếu tố ảnh hưởng chính đến hành vi nuôi dạy con cái. Nhưng hiểu được những thay đổi diễn ra trong não có thể cung cấp những hiểu biết mới về những ảnh hưởng đến sự gắn kết của cha mẹ, và các tình trạng bao gồm trầm cảm sau sinh và rối loạn tâm thần.
Giáo sư Robert Froemke - thuộc Đại học New York Langone, người không tham gia vào nghiên cứu mới, cho biết: “Vẫn còn rất nhiều điều chúng ta chưa hiểu về cách nuôi dạy con cái cũng như tín hiệu hormone trong cơ thể và não bộ – những kết quả này là một bước đi vững chắc theo hướng đó. Nuôi dạy con cái là một trong những hành vi phức tạp và khó khăn nhất mà chúng ta và các loài động vật khác thực hiện, và không có nhiều chỗ cho việc 'thử và sai', đặc biệt là trong những ngày đầu tiên sau sinh khi trẻ sơ sinh cần được chăm sóc nhiều".
“Những thay đổi nội tiết tố được ghi nhận ở đây dường như giúp bộ não của cha mẹ đáp ứng nhu cầu của trẻ sơ sinh ngay từ đầu, để các cha mẹ có thể làm tốt công việc và trở nên nhạy cảm với con của họ càng sớm càng tốt", Froemke nói thêm.
Khánh Nam