Dù số lượng phương tiện vẫn duy trì ổn định, song tình trạng ùn ứ sầu riêng vẫn xảy ra tại khu vực Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị và đường chuyên dụng mốc 1088/2 – 1089 (Tân Thanh – Pò Chài). Tính đến cuối ngày 27/10, vẫn còn 465 xe, trong đó: 216 xe hoa quả, chủ yếu là sầu riêng tồn trong khu vực cửa khẩu, chưa được làm thủ tục xuất khẩu.
Ách tắc do kiểm nghiệm – “nút thắt” kỹ thuật lớn nhất
Nguyên nhân chính được xác định là việc kiểm định chất kiểm nghiệm chất Cademin và chất vàng O cho sầu riêng theo yêu cầu phía Trung Quốc còn chậm. Bên cạnh đó, lượng xe đổ về ngày càng lớn, dẫn đến việc ùn ứ kéo dài nhiều giờ.
Trước đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức cuộc họp khẩn với các phòng kiểm nghiệm Cadimi và Vàng O trong sầu riêng xuất khẩu. Bộ yêu cầu các phòng kiểm nghiệm hoạt động hết công suất để phục vụ doanh nghiệp và nông dân; đồng thời liên hệ với Tổng cục Hải quan Trung Quốc nhằm đề nghị đẩy nhanh tiến độ phê duyệt đối với các phòng kiểm nghiệm xin cấp mới.
Sầu riêng hiện là mặt hàng nông sản có kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc rất lớn
Song song đó, Bộ cũng đề nghị các địa phương khẩn trương xử lý hồ sơ đối với những phòng kiểm nghiệm hết hạn, xin cấp đăng ký lại, đảm bảo việc giám định chất lượng không bị gián đoạn trong thời điểm cao điểm xuất khẩu. Đây là động thái thể hiện nỗ lực của cơ quan quản lý trung ương trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, tránh nguy cơ “nghẽn mạch” xuất khẩu nông sản chủ lực.
Tác động lan tỏa đến thương mại biên giới Việt – Trung
Sầu riêng hiện là mặt hàng nông sản có kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc lớn nhất, chiếm hơn 40% tổng giá trị xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Việc ách tắc tại cửa khẩu không chỉ ảnh hưởng đến một nhóm doanh nghiệp, mà còn gây xáo trộn toàn chuỗi cung ứng nông sản từ sản xuất - kiểm nghiệm - xuất khẩu.
Đối với thương mại biên giới Việt – Trung, đây là bài toán về tính kết nối và năng lực quản trị song phương. Khi các quy trình kỹ thuật, truy xuất nguồn gốc và quản lý mã vùng trồng giữa hai nước chưa được đồng bộ, hàng hóa Việt khó tránh khỏi nguy cơ bị “nghẽn” tại cửa khẩu. Điều này cũng cho thấy mức độ phụ thuộc lớn vào hạ tầng cửa khẩu truyền thống, trong khi yêu cầu phát triển thương mại hiện nay đòi hỏi phải chuyển đổi số và hiện đại hóa mô hình thông quan.
Hoạt động giao thương tại các khu vực cửa khẩu tỉnh Lạng Sơn vẫn diễn ra bình thường. Ảnh TTXVN
Trước thực trạng này, UBND tỉnh Lạng Sơn đã liên tục chỉ đạo các cơ quan chức năng – trong đó có Chi cục Hải quan khu vực VI, Đội Quản lý thị trường, Bộ đội Biên phòng, và Ban Quản lý Khu KTCK Đồng Đăng – Lạng Sơn – tăng cường phối hợp kiểm tra, kiểm soát hoạt động kinh doanh tại khu vực cửa khẩu, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, buôn lậu, gian lận thương mại, hoặc lợi dụng hoạt động xuất nhập khẩu để trục lợi.
Đặc biệt, trong các cuộc họp gần đây, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Hữu Học nhấn mạnh việc thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh là yêu cầu cấp thiết, giúp giảm tải áp lực cho khu vực Hữu Nghị – Tân Thanh, tăng tốc độ xử lý hồ sơ, và nâng cao tính minh bạch trong quản lý hàng hóa qua biên giới. Đây được coi là bước chuyển quan trọng để hiện đại hóa hoạt động thương mại biên giới, đồng thời góp phần khẳng định vai trò của Lạng Sơn là trung tâm giao thương chủ lực giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Tình hình ách tắc sầu riêng tại các cửa khẩu Lạng Sơn không chỉ là câu chuyện nhất thời của một mùa vụ, mà là phép thử cho năng lực quản trị chuỗi sản xuất - kiểm nghiệm - xuất khẩu trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.
Thực tế cho thấy, chỉ khi hệ thống cửa khẩu thông minh được hoàn thiện, quy trình số hóa được đồng bộ và cơ chế phối hợp song phương vận hành trơn tru, thì hoạt động xuất nhập khẩu nông sản mới thật sự bền vững.
Đây sẽ là “chìa khóa vàng” giúp sầu riêng và các nông sản chủ lực của Việt Nam giữ vững đà tăng trưởng, nâng cao vị thế hàng hóa Việt trên thị trường Trung Quốc và thúc đẩy thương mại biên giới phát triển bền vững.
Tuấn Anh