Mặc dù hàng Việt Nam vẫn được sử dụng phổ biến và yêu thích nhưng đang chịu nhiều “sức ép” từ hàng ngoại nhập, hàng giả, hàng nhái. Người tiêu dùng trong nước vẫn còn lo ngại nhiều về chất lượng sản phẩm, đặc biệt là đối với nhóm hàng thực phẩm. Do đó, xây dựng một bộ tiêu chí về chất lượng thực phẩm – chuẩn hội nhập nhằm hỗ trợ nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là rất cần thiết.
Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Hàng Việt Nam chất lượng cao phát biểu tại hội thảo.
Đó là những nội dung chính được đề cập tới trong Hội thảo công bố kết quả điều tra người tiêu dùng Việt Nam 2017 và tham vấn Bộ tiêu chuẩn tự nguyện về chất lượng thực phẩm do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao tổ chức vào ngày 23/2 tại Hà Nội.
Tiếp tục hoạt động thường niên về khảo sát người tiêu dùng từ 21 năm nay, Hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao công bố Kết quả điều tra hàng Việt Nam chất lượng cao do người tiêu dùng bình chọn năm 2017. Sau 4 tháng điều tra khảo sát với quy mô 15.000 người ở 12 tỉnh thành đại diện cho các vùng kinh tế trọng điểm trong cả nước, kết quả điều tra này đã bình chọn ra 588 doanh nghiệp đạt danh hiệu hàng Việt Nam chất lượng cao do người tiêu dùng bình chọn. Trong đó, 39 doanh nghiệp đạt danh hiệu này liên tục trong 21 năm. Số doanh nghiệp Việt Nam được người tiêu dùng nhắc đến cũng tăng gấp 1,5 lần so với lần điều tra cùng kỳ năm ngoái (năm 2017 có 3.800 doanh nghiệp, năm 2016 có hơn 2.100).
Đáng chú ý, hàng Việt Nam vẫn được người tiêu dùng trong nước ưa chuộng sử dụng và yêu thích. Theo chuyên gia thị trường Trương Công Nghĩa, thành viên nhóm khảo sát này, Hàng Việt Nam được yêu thích nhất và chiếm tỉ trọng lớn trong số lượng hàng tiêu dùng mà người tiêu dùng mua. Và đứng thứ hai trong danh mục xuất xứ hàng hóa được yêu thích là hàng Thái Lan (được yêu chuộng nhất ở ngành hàng thực phẩm, đồ uống không cồn, hàng đóng gói).
Tuy nhiên, cuộc khảo sát này cũng cho thấy những lo ngại về vệ sinh an toàn thực phẩm của người tiêu dùng Việt Nam. Có tới 53% người trả lời cho biết hiện tại vẫn sử dụng sản phẩm nông sản tươi vì chưa có sản phẩm an toàn thay thế trên thị trường. Khoảng ¼ người tiêu dùng lo ngại về dư lượng hóa chất độc hại ở tất cả các mặt hàng thực phẩm.
Bộ tiêu chí chất lượng thực phẩm – chuẩn hội nhập
Trước những lo ngại trên, trước nguy cơ quyền lợi của người tiêu dùng không được bảo vệ, sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt suy giảm do niềm tin vào chất lượng, xuất xứ sản phẩm bị “lung lay”. Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao đã xây dựng một bộ tiêu chí hàng Việt Nam chất lượng cao đạt chuẩn hội nhập (Bộ tiêu chí) với các tiêu chí “cứng” mang tính kỹ thuật bên cạnh bộ tiêu chí về Hàng Việt Nam chất lượng cao do người tiêu dùng bình chọn mang trên cơ sở quan niệm định tính của người tiêu dùng. Bộ tiêu chí mới đang được xây dựng này sẽ được áp dụng cho tất cả các ngành, nhưng trước hết, bắt đầu từ ngành Thực phẩm bởi an toàn thực phẩm đang trở thành vấn đề bức bách tại Việt Nam.
Chuyên gia về an toàn thực phẩm Vũ Thế Thành, người tư vấn về kỹ thuật cho Bộ tiêu chí này cho biết, cách đánh giá chất lượng sản phẩm ở Việt Nam hiện nay mới đặt nặng khâu cuối cùng của sản phẩm. Trong khi đó, trên thế giới đã phổ biến cách đánh giá và giám sát ở tất cả mọi khâu trong quá trình sản xuất. Nhờ vậy, khi có sự cố về vệ sinh an toàn thực phẩm, người ta dễ dàng truy xuất vấn đề ở khâu nào trong cả quy trình. Chỉ như vậy, người tiêu dùng mới có thể được bảo vệ và doanh nghiệp mới đảm bảo được uy tín trên thị trường.
Tuy nhiên, lo ngại về tính khả thi của Bộ tiêu chí này, từ góc độ nhà quản lý, bà Lê Việt Nga, Phó Vụ trưởng Vụ thị trường trong nước, Bộ Công thương đặt vấn đề: “Nếu Hội hàng Việt Nam chất lượng cao đặt ra một bộ tiêu chuẩn và có chứng nhận riêng, thì phải tuân thủ theo các Luật, các tiêu chuẩn quy chuẩn kỹ thuật mà nhà nước đã ban hành. Muốn được hoạt động, có pháp nhân để chứng nhận thì phải đăng ký và được Nhà nước cấp phép”.
Trả lời bà Nga, ông Vũ Thế Thành cho biết, Bộ tiêu chí này không nhằm để thay thế các tiêu chuẩn đã có hiện nay như các tiêu chuẩn cơ sở và tiêu chuẩn quốc gia, mà nhằm để hỗ trợ các doanh nghiệp kiểm soát chất lượng trong quá trình sản xuất. Để nhận được chứng nhận đã đạt các tiêu chí về chất lượng thực phẩm theo chuẩn hội nhập mà Bộ tiêu chí này đặt ra, các doanh nghiệp (đã được người tiêu dùng bình chọn) nộp hồ sơ xin. Sau đó, Hiệp hội Hàng Việt Nam chất lượng cao sẽ đối chiếu điều kiện thực tế của doanh nghiệp với các tiêu chí trong nước và quốc tế, cuối cùng công bố doanh nghiệp đã đạt được các tiêu chuẩn hay chưa.
Bà Vũ Kim Hạnh, chủ tịch Hội hàng Việt Nam chất lượng cao cũng cho biết, các doanh nghiệp sẽ tham gia một cách “tự nguyện”, và Hội không thu bất kỳ một loại phí nào của các doanh nghiệp nhằm tránh đi vào “lối mòn” của trào lưu nhiều doanh mua chứng nhận để có “hư danh” trên thị trường hiện nay. Thậm chí sẽ có các chương trình tập huấn cho các doanh nghiệp tham gia để hướng dẫn họ cách thức đạt được các tiêu chuẩn trong Bộ tiêu chí. Bà tin rằng, cũng giống như “Hàng Việt Nam chất lượng cao do người tiêu dùng bình chọn” đã khẳng định được “thương hiệu” sau một thời gian đi vào thực hiện, thì Bộ tiêu chí này cũng sẽ tự khẳng định được uy tín của nó. Mặt khác, cũng sẽ có một cơ quan trọng tài và hội đồng để xem xét bộ tiêu chí này đã đánh giá đúng doanh nghiệp đó hay chưa.
Bảo Như - Báo Tia Sáng