Thu ngân sách đạt 183.744 tỷ đồng, giảm 19,2% so với cùng kỳ năm trước.
Hoạt động xuất nhập khẩu nửa đầu năm chịu tác động mạnh của suy giảm thương mại toàn cầu. Theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, 6 tháng đầu năm 2023, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam ước đạt 316,64 tỷ USD, giảm 15,1% (tương ứng giảm 56,54 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, tổng trị giá xuất nhập khẩu chịu thuế của cả nước giảm 21,3%.
Cụ thể, nửa đầu năm 2023, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam ước đạt 56,01 tỷ USD, tăng 3,6% so với tháng trước (tương ứng tăng 1,93 tỷ USD); trong đó, trị giá xuất khẩu ước đạt 29,3 tỷ USD, tăng 4,5% (tương ứng tăng 1,26 tỷ USD) và trị giá nhập khẩu ước đạt 26,71 tỷ USD, tăng 2,6% (tương ứng tăng 672 triệu USD).
Đáng chú ý, một số nhóm hàng có kim ngạch nhập khẩu tính thuế giảm mạnh đã kéo thu ngân sách giảm sâu. Điển hình, các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng phục vụ sản xuất như: than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô… chiếm 47,2% tổng kim ngạch nhập khẩu có thuế, nhưng giảm tới 26,7% so với cùng kỳ, làm giảm thu ngân sách khoảng 21.400 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022. Nhóm xăng dầu nhập khẩu tăng 11% về lượng, nhưng giảm 16% về trị giá, làm giảm thu khoảng 2.600 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước.
Tổng cục Hải quan siết chặt, kiểm tra, ngăn chặn và xử lý kịp thời các trường hợp kê khai trị giá hải quan bất hợp lý để gian lận, trốn thuế (ảnh minh hoạ)
Trong 6 tháng đầu năm 2023 một số nhóm hàng khác cũng có kết quả thu ngân sách nhà nước khá khả quan. Nổi bật trong đó là nhóm hàng ô tô nguyên chiếc các loại, kim ngạch nhập khẩu có thuế tăng 11,4% về lượng và tăng 4,7% về trị giá, làm tăng thu 5.100 tỷ đồng; mặt hàng dầu thô tăng 41% về lượng và tăng 10% về trị giá, làm tăng thu 570 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, đây là nguồn thu không bền vững, phụ thuộc vào nhu cầu tiêu dùng, sự biến động của giá dầu thô thế giới.
Theo Cục Thuế Xuất nhập khẩu - Tổng cục Hải quan, trong nửa đầu năm 2023, dự toán thu của 10 cục hải quan tỉnh, thành phố chiếm 87% dự toán thu của toàn ngành Hải quan, tuy nhiên, tính đến ngày 30/6, số thu của 10 đơn vị này mới đạt 162.042 tỷ đồng, bằng 43,52% dự toán được giao, giảm 15,5% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, giảm mạnh nhất phải kể đến các cục hải quan: Đồng Nai, Hà Tĩnh, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bắc Ninh.
Năm 2023, Tổng cục Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu 425.000 tỷ đồng. Trong 6 tháng đầu năm nay, toàn Ngành thu ngân sách được 183.744 tỷ đồng, đạt 43,2% dự toán, giảm 19,2% so với cùng kỳ năm trước. Theo đánh giá của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất nhập khẩu suy giảm đã ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách của ngành Hải quan.
Siết chặt, kiểm soát chống buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế
Nửa đầu năm 2023, tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới cơ bản đã được kiểm soát do các lực lượng chức năng hai bên biên giới tăng cường kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn các hành vi vi phạm. Nổi lên với một số thủ đoạn tinh vi như: khai hải quan không đúng với thực tế hàng hóa, không khai báo, che giấu nguồn gốc, tuyến đường của lô hàng nhằm buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng cấm, ma túy, động vật hoang dã, tiền tệ qua biên giới nhập khẩu hàng hóa không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn, quy chuẩn...
Lũy kế từ 16/12/2022-15/6/2023, toàn ngành Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 8.068 vụ việc vi phạm pháp luật Hải quan, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm 2022; trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 2.674,8 tỷ đồng, giảm 29,1%. Cơ quan Hải quan đã khởi tố 18 vụ, giảm 25% và chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 59 vụ, tăng 7,3%. Số tiền thu nộp ngân sách Nhà nước là 314,8 tỷ đồng, tăng 50,6%.
Tổng cục Hải quan đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, cảnh báo cho các Cục Hải quan tỉnh, thành phố, hướng dẫn thực hiện công tác kiểm soát hải quan như cảnh báo rủi ro đối với các hành vi lợi dụng chính sách để buôn lậu, gian lận thương mại; tăng cường công tác chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ, ma túy qua đường hàng không...
Bên cạnh đó, các hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới có chiều hướng gia tăng với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi như: cất giấu, ngụy trang ma tuý thành hàng hóa, hành lý thông thường, mang theo người... Địa bàn trọng điểm tập trung chủ yếu tại các các cửa khẩu biên giới giáp Lào, Campuchia và Trung Quốc.
Ngoài ra, thình tội phạm ma tuý có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp tại tuyến hàng không, tập trung chủ yếu qua cảng hàng không quốc tế: Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng từ các nước châu Âu, châu Mỹ, trong đó có sự chuyển dịch từ sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất ra sân bay quốc tế Nội Bài, sau đó vận chuyển bằng đường bộ, đường sắt vào phía Nam với các loại ma túy tổng hợp, các loại tân dược có chứa chất gây nghiện, cần sa...
Đối mặt với tình hình trên, luỹ kế từ 16/12/2022 - 15/6/2023, lực lượng Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng như Công an, Bộ đội biên phòng phát hiện, bắt giữ 140 vụ và 148 đối tượng, số lượng này giảm 7,3% về số vụ và tăng 0,7% về số đối tượng so với cùng kỳ năm 2022.
Tập trung chống thất thu, giám sát, ngăn chặn và xử lý kịp thời các trường hợp kê khai trị giá hải quan
Đối mặt với tính hình thu ngân sách giảm mạnh, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị trực thuộc cần tăng cường các biện pháp chống thất thu qua công tác kiểm tra, giám sát, ngăn chặn, xử lý kịp thời các trường hợp kê khai trị giá hải quan bất hợp lý để gian lận, trốn thuế.
Nhận thấy trong 3 tháng đầu năm 2023, thu ngân sách nhà nước vẫn đạt mức khá, nhưng từ nửa cuối tháng 4 đến nay, thậm chí từ đến cuối năm đang có xu hướng giảm rõ rệt với mức giảm ngày một lớn. Trong bối cảnh như vậy, ngành Hải quan vẫn cần hết sức nỗ lực, cố gắng thực hiện nhiệm vụ chính trị của mình là tạo thuận lợi thương mại, đảm bảo an ninh, chống buôn lậu, gian lận thương mại; đảm bảo thu ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu.
Nhận định tình hình thu ngân sách trong 6 tháng cuối năm hết sức khó khăn, gây áp lực lớn cho thu ngân sách cả năm; Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị tập trung rà soát các hoạt động trên địa bàn quản lý và tình hình kinh doanh của doanh nghiệp để dự toán số thu.
Bên cạnh đó, các đơn vị cần theo dõi, quản lý sát tình hình thu nộp ngân sách, chú trọng tạo nguồn thu mới, chủ động liên hệ với doanh nghiệp để nắm bắt tình hình hoạt động kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp trong trường hợp cần thiết.
Đặc biệt, các Cục Hải quan và đơn vị cần tăng cường các biện pháp chống thất thu qua công tác kiểm tra, giám sát, ngăn chặn, xử lý kịp thời các trường hợp kê khai trị giá hải quan bất hợp lý để gian lận, trốn thuế; thường xuyên rà soát để kịp thời phát hiện và xử lý đối với các trường hợp cùng một mặt hàng nhưng kết quả phân tích, phân loại không thống nhất trong phạm vi.
Lãnh đạo Tổng cục Hải quan cũng yêu cầu các đơn vị tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác hải quan, tạo thuận lợi thương mại và các hoạt động nhập khẩu, rút ngắn thời gian, chi phí thông quan hàng hóa…
Ngoài ra, Tổng cục Hải quan cũng yêu cầu các Cục Hải quan kiểm soát chặt chẽ công tác miễn thuế, giảm thuế và hoàn thuế, đảm bảo việc miễn thuế, giảm thuế và hoàn thuế đúng đối tượng, đúng chính sách, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật.
Chính thuần (t/h)