Năm 2020 bưởi Luận Văn được xếp hạng sản phẩm OCOP 4 sao của tỉnh Thanh Hóa. Xưa kia bưởi đỏ Luận Văn (xã Thọ Xương, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa) là sản vật tiến Vua, còn bây giờ người dân rất ưa chuộng và tìm mua để thờ cúng trong mỗi dịp Lễ, Tết.
Quả bưởi Luận Văn để ra thành phẩm đạt yêu cầu phải qua quá trình chăm sóc và sàng lọc đặc biệt
Giống bưởi tiến Vua cho giá trị kinh tế cao, nhưng… “không được ăn”
Cây Bưởi Luận Văn từ lâu đã được biết đến như một sản phẩm mang tính đặc trưng của vùng, giống bưởi chỉ có thể trồng ở vùng đất phù sa bồi đắp của xã Thọ Xương (huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa) mới có thể cho phát huy hết giá trị của mình (màu sắc, hương thơm cũng như trọng lượng và giá trị kinh tế…)
Được sự giới thiệu của anh Nguyễn Văn Tú (chuyên viên phòng Nông nghiệp huyện Thọ Xuân - PV) về giống bưởi Luận Văn của địa phương, sản phẩm đã đạt OCOP 4 sao kèm câu nói “Đây vốn là giống bưởi không chỉ đặc biệt bởi cái tên là bưởi tiến Vua, mà còn kỳ lạ hơn khi mặc dù cho giá trị kinh tế cao, nhưng lại… không được ăn!”. Nhóm Phóng viên (PV) chúng tôi có mặt tại vườn bưởi của hộ gia đình ông Nguyễn Hải Đăng (người Luận Văn, xã Thọ Xương) hiện là chủ vườn bưởi có diện tích lớn nhất trên địa bàn xã với hơn 4ha, trung bình mỗi ha có thể trồng được 100 gốc bưởi.
Ông Đăng cho biết: Với mỗi gốc bưởi đạt tiêu chuẩn sẽ cho từ 60 đến 70 quả đạt chất lượng và cho màu đỏ hoàng kim cực đẹp, cũng như cho trọng lượng từ 1,7 kg đến 1,8kg, giá bưởi vào vụ thường sẽ được bán với giá khoảng 250 nghìn đồng/cặp (tương đương với giá từ 120 nghìn đồng đến 130 nghìn đồng/quả). Giá thị trường sẽ có thể giao động tùy theo mùa và sản lượng, nhưng giá cao nhất là vào những ngày Lễ Tết, mỗi năm gia đình ông Đăng cho tổng thu nhập trên 2 tỷ đồng/ vụ.
Bưởi Luận Văn giúp nông dân có thu nhập cao và ổn định
Với những lợi thế về thổ nhưỡng và thời tiết khí hậu ôn hòa, người lao động địa phương lại cần cù chịu khó, bưởi Luận Văn hiển nhiên trở thành sản phẩm đặc trưng và cho thu nhập cao. Tuy nhiên, một bất ngờ giành cho chúng tôi khi được ông Đăng cho biết “Đây là giống bưởi tiến Vua và mặc dù cho thu nhập cao là vậy, nhưng không dùng để ăn mà chủ yếu là để thờ cúng vào các dịp Lễ, Tết…”.
Để xác thực cho điều mình nói, ông Đăng chủ động mời nhóm PV nếm thử hương vị của quả bưởi Luận Văn để xác thực vì sao đây là loại bưởi mắc tiền nhưng lại không được ăn. Tò mò bởi câu nói của anh Tú trước đó, nên nhóm PV ai cũng háo hức cho đến khi thẩm vị của bưởi thì quả thực là khó có thể ăn được bởi vị chua đặc trưng. Ông Đặng nói “Loại này chắc chỉ phù hợp hơn với những người thích ăn chua, tuy nhiên vì nó có giá trị kinh tế cao gấp nhiều lần so với các loại bưởi khác nên đây cũng là một trong những lý do mà không mấy người ăn. Cũng chính điều này lại càng làm tăng thêm giá trị và sự kỳ bí của quả bưởi Luận Văn…”
Cũng bởi vậy mà mọi người tìm đến bưởi Luận Văn không còn là sự tò mò, mong muốn được thưởng thức của ngon vật lạ đã từng ‘tiến vua”, mà trên hết là để tìm thứ quả dâng lên thờ cúng tổ tiên trong dịp Tết Nguyên đán. Bởi lẽ, theo quan niệm của mọi người, màu đỏ của bưởi Luận Văn trong những ngày lễ, tết sẽ mang lại những điều may mắn, thịnh vượng trong năm mới.
Sản phẩm Bưởi tiến Vua nức tiếng xứ Thanh
Bưởi Luận Văn được nhắc đến là loại bưởi “tiến Vua”, có đặc điểm khác biệt với các loại bưởi khác là phủ cho mình một màu đỏ hoàng kim sang trọng từ trong ra ngoài và cho giá trị kinh tế cao, thì Bưởi Luận Văn phải trồng từ năm thứ 5 trở đi mới cho thu hoạch ổn định. Theo kinh nghiệm của ông Đăng thì một trong những nguyên nhân tạo nên chất lượng đặc thù của bưởi nơi đây chính là do điều kiện thổ nhưỡng nơi đây. Đất của vùng trồng bưởi này chủ yếu là đất đỏ vàng trên đá sét hoặc đất bãi có pha phù sa, đất tơi xốp và ẩm, khí hậu ôn hòa.
Sản phẩm OCOP đạt 4 sao và là sản phẩm tiêu biểu của huyện Thọ Xuân trong các dịp Lễ, Tết.
Với đặc trưng từ thổ nhưỡng đến khí hậu ở địa phương đã cho bưởi Luận Văn có được những đặc tính quý hiếm và tạo nên thương hiệu mà không nơi nào có. Hơn nữa, đây vốn là giống bưởi cổ, đã có từ lâu đời ở địa phương, nên người dân nơi đây nắm được rất rõ đặc tính của cây bưởi, hiểu và có chế độ chăm sóc phù hợp sử dụng phân bón hữu cơ để tạo nên quả bưởi đạt chất lượng.
Quả bưởi Luận Văn có màu sắc chuyển dần theo thời gian, theo độ chín của sản phẩm từ màu xanh - thẫm - vàng nhạt - vàng đậm và dần sang màu đỏ hoàng kim đặc trưng. Cũng như nhiều giống bưởi khác, bưởi Luận Văn khi còn non cũng có vỏ màu xanh như các loại bưởi thông thường. Đến khoảng từ tháng 10 âm lịch, bưởi bắt đầu có sự thay đổi về màu sắc, toàn bộ quả bưởi từ tép bưởi đến vỏ bưởi đều chuyển sang màu đỏ nhung. Vỏ bưởi mỏng, múi đỏ hồng, mọng nước, vị chua đặc trưng, hương thơm. Khi hái từ trên cây xuống, lau bưởi bằng rượu gạo, vỏ bưởi sẽ đẹp hơn và hương thơm tỏa đều, để trưng trên bàn thờ được khoảng hai tháng.
“Nhận thấy lợi ích kinh tế từ cây bưởi Luận Văn mang lại, huyện Thọ Xuân đã chú trọng, khuyến khích phát triển sản xuất xây dựng làm sản phẩm chủ lực của huyện trong việc xây dựng và phát triển các sản phẩm OCOP. Hỗ trợ cho xã Thọ Xương xây dựng cơ sở hạ tầng, chỉ dẫn địa lý và quy hoạch vùng phát triển, đồng thời khuyến khích các hộ dân trong xã đẩy mạnh khôi phục, nhân rộng vùng trồng bưởi Luận Văn. Đến nay, trên địa bàn xã có khoảng trên 10 ha bưởi” ông Nguyễn Văn Tú (cán bộ Phòng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn huyện Thọ Xuân) cho biết.
Hoàng Giáp - Minh Ngọc - Thu Chín