Theo đánh giá của Tổng cục Hải quan những năm gần đây, hoạt động XK, NK tiền chất ma tuý phục vụ phát triển kinh tế- xã hội diễn ra sôi động, nhu cầu sử dụng tiền chất trong sản xuất, kinh doanh, trong lĩnh vực thú y và y tế có chiều hướng gia tăng. Hiện nay cả nước có hơn 1.000 DN tham gia hoạt động XK, NK tiền chất ma tuý để kinh doanh, sản xuất và gia công, sản xuất hàng hoá XK. Hoạt động phối hợp kiểm soát tiền chất của các cơ quan chức năng đã được tăng cường song việc kiểm soát và quản lý tiền chất ở khâu cuối cùng còn gặp nhiều khó khăn do nguồn tiền chất phong phú (60 loại tiền chất ma tuý), việc mua bán qua nhiều đối tượng kinh doanh tạo nên thị trường đa dạng và phức tạp.
Theo báo cáo của Bộ Công an, tình hình tội phạm ma tuý nói chung và tội phạm về tiền chất ma tuý tổng hợp nói riêng diễn ra phức tạp trong bối cảnh dịch bệnh Covid 19 đã được kiểm soát, các quốc gia đã dần gỡ bỏ rào cản phòng, chống dịch bệnh. Tội phạm về ma tuý trong thời gian gần đây đã triệt để lợi dụng thành tựu của khoa học, công nghệ, đặc biệt là CNTT, không gian mạng, công nghệ hoá học, dược học để phạm tội và che giấu hành vi phạm tội. Khi có một tiền chất ma tuý mới bị phát hiện được đưa vào diện kiểm soát bằng danh mục chất ma tuý và tiền chất do Chính phủ quy định thì lại xuất hiện ngay các chất mới có tính chất, tác dụng tương tự thay thế.
Qua tham gia Đoàn kiểm tra liên ngành kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma tuý do Bộ Công an là đơn vị chủ trì và công tác tổng hợp, báo cáo từ các cục hải quan địa phương đã phát hiện nhiều hành vi vi phạm điển hình về XK, NK tiền chất ma tuý như: Gian lận khai báo hải quan trong quá trình XNK hoá chất là tiền chất ma tuý như: không khai hoặc khai sai về tên hàng, số lượng, chủng loại của hàng hoá; sử dụng tên, địa chỉ, nhân thân giả để gửi và nhận hàng hoá; sử dụng mạng xã hội, công nghệ trong việc trao đổi mua bán, vận chuyển trái phép tiền chất ma tuý. Khai báo không đúng, không đầy đủ về thông tin mô tả hàng hoá về các yếu tố ảnh hưởng đến việc xác định tên hàng hoá như: thông tin về vật chất cấu thành, thành phần, hàm lượng, chức năng, công dụng.... dẫn đến gây khó khăn, nhầm lẫn trong công tác kiểm tra, xác định hàng hoá.
DN chế xuất, DN hoạt động trong các khu công nghiệp, khu chế xuất; hàng gửi Kho ngoại quan không thực hiện đúng, đầy đủ quy định liên quan đến quản lý, sử dụng tiền chất dẫn đến gây thất thoát tiền chất tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng mau bán, trao đổi tiền chất để sản xuất, điều chế trái phép chất ma tuý;
Gian lận trong sử dụng giấy phép XK, NK tiền chất; gian lận trong sang chiết, vận chuyển trái phép tiền chất như thay đổi nhãn mác gắn trên bao bì, chai lọ chứa tiền chất không dán nhãn hoặc không dùng để đựng hoá chất...
Từ những nguy cơ tiềm ẩn này, để kiểm soát chặt chẽ việc XK, NK tiền chất ma tuý, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị tổ chức lực lượng phát hiện, đấu tranh ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động XNK, sử dụng tiền chất, hỗn hợp hoá chất chứa tiền chất, các sản phẩm, chế phẩm chứa tiền chất diễn ra trong địa bàn hoạt động hải quan; Nhận diện phương thức thủ đoạn thực hiện hành vi vi phạm trong hoạt động XNK, sử dụng và quản lý tiền chất...Các đơn vị xây dựng chi tiết Kế hoạch kiểm soát hoạt động XK, NK tiền chất ma tuý tại địa bàn do đơn vị quản lý nhằm phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn có hiệu quả và chịu trách nhiệm trước Lãnh đạo Tổng cục khi để xảy ra các vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép tiền chất ma tuý nổi cộm trong địa bàn được giao quản lý.
Tiến Dũng