Điều này cho thấy một thông điệp quan trọng về xu hướng thương mại biên giới, cơ cấu hàng hóa, cũng như tác động đối với kinh tế địa phương và mục tiêu phát triển bền vững trong tương lai.
Theo thống kê, trung bình mỗi ngày có trên 500 xe làm thủ tục xuất - nhập khẩu qua cửa khẩu Kim Thành, tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Để bảo đảm dòng hàng không bị gián đoạn, Đội Hải quan cửa khẩu Lào Cai đã bố trí công chức trực suốt lễ, thực hiện thông quan như ngày thường.
Cán bộ Hải Quan làm thủ tục cho Doanh nghiệp(Ảnh: Báo Lào Cai)
Điều này phản ánh năng lực tổ chức, kỷ luật công vụ và tinh thần “lấy doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ”. Đặc biệt, khi thương mại biên giới ngày càng phụ thuộc vào tính ổn định và tốc độ luân chuyển hàng hóa, việc duy trì thông quan liên tục đã trở thành lợi thế cạnh tranh của cửa khẩu Lào Cai so với nhiều tuyến biên giới khác.
Bức tranh hai chiều nhập – xuất
Xuất khẩu: Chủ yếu vẫn là nông sản truyền thống như thanh long, dưa hấu, chuối, sầu riêng, sắn, cà phê. Đây là nhóm hàng đậm tính mùa vụ, dễ hư hỏng, phụ thuộc lớn vào quy chuẩn kiểm dịch và truy xuất nguồn gốc. Mặc dù số lượt xe chỉ chiếm khoảng 11% tổng lưu lượng, song giá trị có thể không nhỏ, đặc biệt với những mặt hàng đang có nhu cầu cao từ thị trường Trung Quốc như sầu riêng.
Nhập khẩu: Chiếm tới gần 90% số lượt phương tiện, chủ yếu là hóa chất, phân bón, sắt thép và sản phẩm thép, máy móc, thiết bị cơ khí. Đây là nhóm hàng thiết yếu phục vụ sản xuất nông nghiệp và công nghiệp trong nước. Như vậy, Lào Cai đang đóng vai trò là “cửa ngõ” cung cấp nguyên liệu, vật tư và máy móc cho nền kinh tế, phản ánh đặc thù nhập khẩu phục vụ sản xuất nhiều hơn là tiêu dùng đơn thuần.
Tỷ lệ nhập khẩu vượt trội cũng cho thấy cơ cấu thương mại biên giới qua Lào Cai có độ lệch, đặt ra yêu cầu phải đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu nhằm cân bằng cán cân và gia tăng giá trị thu ngoại tệ.
Trong 4 ngày, số thu ngân sách đạt trên 11 tỷ đồng, chủ yếu từ thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng khâu nhập khẩu và phí, lệ phí hải quan. Bình quân, mỗi xe nhập khẩu mang lại khoảng 5–6 triệu đồng nộp ngân sách.
Điều này cho thấy, nguồn thu ngân sách từ biên giới khá ổn định, gắn chặt với lưu lượng nhập khẩu máy móc, nguyên liệu. Tuy nhiên, thu ngân sách hiện vẫn thiên về “chiều rộng”, nghĩa là dựa vào số lượng phương tiện, số lô hàng hơn là “chiều sâu” - giá trị gia tăng cao, hàng hóa có mức thuế hiệu dụng lớn.
Trong bối cảnh hội nhập, thuế nhập khẩu nhiều dòng hàng giảm dần theo cam kết FTA, việc gia tăng thu bền vững không thể chỉ trông chờ vào lưu lượng xe, mà cần chiến lược nâng chất dòng hàng và quản lý rủi ro trị giá, tránh thất thu.
Kinh tế địa phương chịu sự tác động như thế nào trong bối cảnh này? Thực tế đó đã và đang tạo ra nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đặt ra một số vấn đề cho địa phương:
Thúc đẩy dịch vụ logistics: Lưu lượng xe tăng cao kéo theo nhu cầu dịch vụ kho bãi, bốc xếp, vận tải, bảo hiểm. Đây là cơ hội để Lào Cai phát triển ngành logistics biên mậu hiện đại.
Nông sản địa phương và vùng phụ cận có thêm đầu ra ổn định, song cũng đặt áp lực chuẩn hóa sản xuất, mã số vùng trồng và chuỗi lạnh.
Các dịch vụ phụ trợ, hoạt động kiểm dịch, giao nhận… tạo thêm việc làm cho lao động tại chỗ, thúc đẩy tiêu dùng và thu nhập dân cư.
Tuy nhiên, nếu hạ tầng cửa khẩu, kho lạnh, bãi chờ không được đầu tư đồng bộ, áp lực lưu lượng lớn có thể gây ùn ứ, ảnh hưởng môi trường và chi phí xã hội.
Xu hướng thương mại biên giới có sự thay đổi từ “tăng lượng” sang “tăng chất” và theo như hiện tại thì dòng hàng qua Lào Cai có thể nhận thấy một số xu hướng:
Đối với nông sản xuất khẩu: sẽ tiếp tục chiếm vị trí then chốt, nhưng buộc phải chuyên nghiệp hóa theo chuẩn quốc tế về truy xuất, bao bì, kho lạnh.
Nhập khẩu máy móc – nguyên liệu: duy trì ổn định, gắn với nhịp sản xuất công nghiệp trong nước.
Chuyển dịch chính sách quản lý: từ “chạy theo lưu lượng” sang “kiểm soát thông minh”, ứng dụng dữ liệu lớn để phân luồng, rút ngắn thời gian thông quan mà vẫn bảo đảm thu ngân sách và phòng chống gian lận.
Hợp tác song phương: Hiệu quả thông quan phụ thuộc nhiều vào sự đồng bộ về giờ làm việc, thủ tục, kiểm dịch với phía Trung Quốc. Đây sẽ là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro “xanh – đỏ nửa vời” ở cửa khẩu.
Trong 4 ngày lễ, Lào Cai thu ngân sách được 11 tỷ đồng không chỉ là một thành tích tài khóa, mà còn thể hiện vai trò chiến lược của cửa khẩu Lào Cai trong dòng chảy thương mại Việt – Trung. Điều đó cho thấy năng lực của đơn vị trong công tác vận hành đã tạo điều kiện cho doanh nghiệp và thúc đẩy tiềm năng phát triển dịch vụ logistics biên mậu.
Tuy nhiên, để thương mại biên giới thực sự trở thành động lực tăng trưởng bền vững cho ngân sách và kinh tế địa phương, cần dịch chuyển từ mục tiêu “tăng lượng xe” sang “tăng chất dòng hàng”, từ đó nâng cao giá trị gia tăng, giảm rủi ro và củng cố vị thế của Lào Cai như một trung tâm logistics hiện đại vùng Tây Bắc.
Giang Thanh