Tại cuộc giao ban của Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội định kỳ hàng tuần, mọi người rất ngạc nhiên và thú vị khi Lãnh đạo Huyện Thanh Trì giới thiệu về mô hình nuôi cá sạch "sông trong ao" lớn nhất phía Bắc của Huyện và là một điểm sáng của sản xuất nông nghiệp Thủ đô, từ một vùng đất trũng HTX Đại Áng đã có nhiều công sức cải tạo thành một khu nuôi cá 10ha với 5 bể nuôi cá lớn. HTX đã mạnh dạn nhận với Huyện nộp 300 triệu đồng/1 năm tiền thuê đất để sử dụng diện tích đó. "Sống trong ao" là một công nghệ nuôi cá sạch của Mỹ nhằm tạo dòng chảy ổn định trong một phạm vi hẹp, bơm oxy thường xuyên vào các bể cá. Nuôi cá bằng công nghệ này đảm bảo loại bỏ được các tạp chất không có lợi cho sinh vật nuôi đồng thời rất thuận lợi cho việc thu hoạch cá và làm sạch bể cá một cách thường xuyên, thức ăn nuôi theo tiêu chuẩn Vietgap.
Hợp tác xã đã mạnh dạn tham quan các mô hình nuôi cá ở trong nước và ở Mỹ. Chuyên gia nước ngoài đã nhiệt tình hướng dẫn cho HTX thực hiện mô hình này. Tuy nhiên theo tâm sự của Lãnh đạo huyện và Lãnh đạo HTX thì vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc: Cá sạch nuôi phải đầu tư lớn, chi phí cao, song vì chưa có thương hiệu nên phải bán như cá bình thường.Sự thực là người tiêu dùng không thể phân biệt được đâu là cá sạch và cá không sạch. Đa phần cá thu hoạch đều bán cho thương lái, giá cá không ổn định. Khả năng cung cấp cho thị trường của HTX 1 ngày từ 5-6 tấn cá. Đơn vị luôn luôn muốn xây dựng thương hiệu cá sạch của Đại Áng và có khả năng nâng sản lượng tăng hơn nữa. Tuy nhiên khi chào mặt hàng này, một số siêu thị lấy mẫu đi xét nghiệm thì cho thấy các tiêu chuẩn đều đảm bảo, nhưng khi đàm phán hợp đồng, phía siêu thị đề nghị bán giá cá như cá nuôi thông thường, chiết khấu lại cho siêu thị 30% và 3 tháng sau cá bán xong mới được thanh toán. Điều đó khiến cho đồng chí Giám đốc HTX cho rằng con đường vào các siêu thị quả là khó khăn, còn nếu bán ra ngoài thị trường với giá như giá cá nuôi thông thường thì không đủ bù đắp chi phí. Chủ trương nhất quán của Lãnh đạo huyện Thanh Trì đặt mục tiêu an toàn thực phẩm là trên hết và đã có những hỗ trợ một phần cho HTX trong khâu sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Chị trưởng phòng kinh tế huyện nói hiện nay khó khăn nhất của các sản phẩm sạch chất lượng cao là đầu ra cho các sản phẩm. Dư luận đều biết vấn đề này đã được đề cập ở rất nhiều cuộc hội thảo chuyên đề về tháo gỡ cho nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Ngoài ra, báo chí và các chuyên gia, các nhà quản lý cũng đã đề cập đến rất nhiều các vấn đề này. Tuy nhiên những điểm yếu cơ bản trong chuỗi giá trị sản xuất phân phối tiêu dùng hàng chục năm nay vẫn chưa khắc phục được.
Nói tóm lại, khâu sản xuất được lợi nhuận phần nhỏ nhất, có khi thua lỗ do bị ép cấp, ép giá, phần lớn lợi nhuận còn lại rơi vào thương lái, các khâu trung gian, xuất khẩu và bán lẻ. Tình hình trên rất bức xúc đến nỗi Đồng chí Hồ Xuân Hùng – Chủ tịch Tổng Hội Nông nghiệp VN đã nói : “Chúng ta tập trung chăm lo cho phát triển sản xuất song khâu trung gian, thương lái bán lẻ lại ăn quá nhiều lợi nhuận một cách vô lý”. Chính phủ và các bộ ngành đang rất quyết liệt chỉ đạo việc xây dựng một nền nông nghiệp bền vững, nông nghiệp chất lượng cao để mọi người dân được hưởng những thành quả về an toàn thực phẩm cho mọi bữa cơm các gia đình. Tuy nhiên, qua câu chuyện cá sạch ở Đại Áng nói trên cho ta thấy điều mong muốn này của Chính Phủ và mọi người dân đang gặp nhiều trở ngại khó khăn. Điều rất khó hiểu là những hiện tượng rất rõ như ở trên thì Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương, Hiệp hội bán lẻ, Sở Công thương các tỉnh, thành phố, Hiệp Hội bảo vệ người tiêu dùng và Cục Quản lý cạnh tranh Bộ Công thương rất ít lên tiếng hoặc không lên tiếng bảo vệ cho người làm ra của cải vật chất tiêu dùng cho xã hội. Mối quan hệ về phân phối lợi nhuận trong chuỗi giá trị sản xuất phân phối tiêu dùng chưa được công bằng, cần phải được xem xét lại. Đến đây chúng tôi nghĩ đến có nên cần thiết phải thành lập "Hiệp hội các nhà cung ứng hàng hóa Việt Nam” cho các siêu thị hay không? Một số ý kiến đã ủng hộ đề nghị này, trong xu thế nước ta đang xây dựng một nền kinh tế chia sẻ theo chỉ đạo của Chính phủ thì việc đòi lại sự phân phối lợi nhuận một cách công bằng, hợp lý cho người nông dân trong chuỗi giá trị là hết sức cần thiết. Mong rằng Chính phủ, Bộ ngành và các cơ quan hữu quan, các Hiệp hội hãy nghiên cứu một cách thấu đáo vấn đề cấp thiết này nhằm tháo gỡ những nút thắt còn tồn tại trong việc tổ chức sản xuất gắn với hệ thống phân phối nội địa ở Việt Nam hiện nay, góp phần vào việc thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng xã hội trong năm 2019 và những năm tiếp theo.
Chuyên gia kinh tế
Vũ Vinh Phú