Làng quất Tứ Liên, phường Tứ Liên (Tây Hồ) có truyền thống trồng cây cảnh 50-60 năm nay. Hiện, phường Tứ Liên có khoảng 20ha chuyên canh quất, cung cấp cho thị trường Hà Nội và các địa phương lân cận khoảng 40.000 cây quất cảnh mỗi năm.
Theo nhiều nhà vườn, nếu từ nay đến Tết, giá bán tại vườn vẫn duy trì như thời điểm hiện tại thì có thể thu lãi 70-80 triệu đồng/sào từ vụ quất Tết.
Thế nhưng năm nay, mọi chuyện dường như không suôn sẻ với bà con. Khi phóng viên hỏi thăm các nhà vườn, nhiều người cho biết cũng lác đác có khách đến hỏi mua nhưng số cây bán được không nhiều. Lý giải về điều này, các nhà vườn cho biết, do ảnh hưởng dịch Covid-19 vẫn còn , thu nhập ai nấy đều giảm nên sức mua chưa mạnh. Giờ đã chính thức bước vào vụ bán nhưng người nông dân đã đứng ngồi không yên vì không biết mình có gặt được “trái ngọt” sau một năm đầy rẫy những lo toan, vất vả hay không.
Đang phun tưới nước cho vườn quất, bà Nguyễn Thị Ngọc (chủ vườn quất Duy Ngọc) cho biết: gia đình bà năm nay trồng 400 gốc Quất các loại. Cây to và đẹp nhất tầm 5 đến 6 triệu, thấp nhất cũng khoảng vài tram nghìn đồng. Hầu hết giờ quất của các nhà vườn chủ yếu trồng sẵn trong lọ, chậu vì đất vườn còn rất ít, trồng như vậy không tốn diện tích đất. Trao đổi với chúng tôi bà Ngọc cho biết “Khoảng giữa tháng 8, đầu tháng 9 là thời gian “vàng” để chăm cây.
Mặc dù địa phương có điều kiện thổ nhưỡng phù hợp để trồng quất cảnh nhưng đây là loại cây phụ thuộc phần nhiều vào thời tiết. Hè vừa rồi có những ngày ngoài trời nóng gần 40 độ. Gió rét hơn so với các năm nên ảnh hưởng nhiều đến quá trình sinh trưởng của cây . Những ngày gần đây thì trời lại hanh khô, không có nên cây quả không được sáng mã, do vậy bà con phải tích cực tưới, bổ sung nước để trái ra mọng, đẹp. Nhưng chừng đó cũng không thể nào quý bằng những giọt mưa của trời. Khó khăn bủa vây nên chúng tôi đang phải rất nỗ lực để có được chất lượng cây tốt, đồng đều. Nếu giờ không tích cực chăm bón thì Tết không có cây đẹp để bán.
Bà Ngọc còn nói thêm: “ năm nay giá cả chi phí tăng cao,chúng tôi gặp nhiều khó khăn trong việc mua thuốc bảo vệ thực vật, phân đạm, giá tăng chóng mặt, có khi lên tới 200.000 đồng một bịch phân bón. Chi phí chăm cây chiếm đến 80% giá thành bán ra nhưng giá bán lại không thể tăng. Trong bối cảnh dịch bệnh, ai ai cũng phải chi li hơn trong việc sắm Tết nên chắc chắn chúng tôi gặp nhiều khó khăn trong khâu tiêu thụ”.
Cách đó không xa là vườn quất của gia đình ông Chung (chủ vườn Chung Hoa) ông cho hay: “Khác với không khí phấn khởi sắp Tết như mọi năm, năm nay tôi cùng các hộ trong làng đều thấp thỏm về đầu ra. Những nhà năm trước thuê thêm nhân lực chăm cây thì nay cũng cắt giảm, oằn mình ra tự làm tất. Hiện tại, quất đã bán được khoảng 20%, chủ yếu của những vườn có chất lượng cao. Con số này thấp hơn nhiều so với năm trước.
Nghề trồng quất vất vả quanh năm nhưng không mang lại hiệu quả kinh tế cao như mong đợi, khi quất mất mùa, dịch bệnh, thời tiết… Vì vậy, từ mấy năm nay, làng quất Tứ Liên nổi lên phong trào trồng quất nghệ thuật, quất bonsai. Ông cũng chia sẻ, việc ghép khá kỳ công, đòi hỏi sự chăm sóc tỉ mỉ. Để có được 50 cây quất bonsai, ông tốn khá nhiều công trong việc chọn gốc để ghép sao cho lạ nhất, không giống nhau, bón phân đúng cách, đúng loại, che nắng, che mưa, tỉa cây thường xuyên mới ra được những cây quất ghép khỏe mạnh. Để cây ra hoa, đậu quả dịp giáp Tết, nhà vườn cần bổ sung nước đều đặn, những tháng hanh khô cần tưới nước 2 lần mỗi ngày vào sáng và chiều. Nước tưới được dẫn từ giếng khoan, đi qua bể lọc để loại bỏ chất bẩn, rỉ sắt, cho lá cây màu xanh đẹp. Các nghệ nhân phải uốn, cắt tỉa tạo thế, chuẩn bị cho thời điểm cây ra quả.
Hiện trên địa bàn phường Tứ Liên có khoảng 400 hộ trồng quất cảnh với tổng diện tích lên tới 20 ha. Chỉ tính riêng quất bonsai, cả phường có khoảng 70.000 cây. Không chỉ canh cánh nỗi lo cung vượt cầu, thời tiết không ủng hộ cũng khiến các nhà vườn phải dày công chăm sóc hơn, nếu không cây sẽ xấu và rất khó bán.
Các chủ vườn cũng cho biết, giá quất năm nay ổn định, người đi mua sớm ít chọn được cây đẹp bởi tháng trước nắng nóng. Tuy nhiên, dịp này, quất đẹp, quả đang đà nở. Giá bán dao động từ 500.000 đồng tới vài triệu đồng, những cây thế đẹp có giá 20-30 triệu đồng.
Quất biểu thị cho sự sung túc nên những cây sum suê, nhiều quả chín tròn đầy cũng đại diện cho một năm mới làm ăn phát đạt, phúc lộc. Những người trồng cây, ươm mầm đã dành bao tâm huyết để gìn giữ tên tuổi cho làng nghề Tứ Liên, mang đến mùa xuân tròn đầy đậm đà bản sắc Việt.
Kim Ngọc - Hồng Như