Bất chấp…
Sau khi tiếp nhận thông tin, PV đã đến thực địa nơi người dân phản ánh để ghi nhận thực tế: Cụm công nghiệp và cảng cá phường Hải Bình có phần ảm đạm trong mùa dịch, nhưng vẫn hoạt động bình thường. Mùi tanh tưởi của khí thải bốc ra từ các nhà máy chế biến cá, từ chất thải khiến bất cứ ai đi qua cũng ngột thở. Không khó để nhận ra khu vực đang được cho là điểm đổ chất thải công nghiệp để san lấp mặt bằng, nơi được cho là mặt bằng Dự án xưởng gia công cơ khí thủy và sản xuất kinh doanh ngư cụ phục vụ hậu cần nghề biển (phường Hải Bình, thị xã Nghi Sơn) do Công ty Phương Mai đang chất thành từng đống lớn.
Chất thải là xỉ than được xếp tràn ra mặt hồ nước.
Để rộng đường dư luận PV đã liên hệ với ông Trần Văn Sơn (Chủ tịch UBND phường Hải Bình) và được biết: Chất thải này là xỉ than, được phía Công ty đưa về từ cảng Nghi Sơn dùng để san lấp mặt bằng tại đây. Trước đó Công ty đã bị phía UBND phường đã cho lập biên bản đối với trường hợp này…
Những bọc xỉ than được chất thành từng đống bị bục ra “nằm phơi mưa, phơi nắng”.
Ngoài chất thải công nghiệp là xỉ than, còn có chất thải rắn xây dựng.
Theo nguồn tin riêng của KD&BM thì Công ty là của một cán bộ Công an thị xã Nghi Sơn, do đó rất khó để có thể sờ tới…?!.
Sau đó PV đã qua liên hệ làm việc với đại diện Ban quản lý KKT Nghi Sơn, tuy nhiên không hiểu vì lý do gì đơn vị này giữ im lặng. Điện thoại không thể liên lạc được và cũng chưa thấy có bất kỳ hồi âm nào, mặc dù PV đã đặt lịch làm việc theo đúng thủ tục quy định?.
Dấu hiệu của bãi thải tập kết lâu ngày?!
Xỉ than là gì? Liệu có nguy hại không?
Xỉ than là gì? Để tìm hiểu rõ hơn về chất thải là xỉ than, thật không khó với thời đại 4.0 hiện nay: Xỉ than là chất thải trong quá trình đốt than đá tại các nhà máy nhiệt điện. Trong thành phần xỉ than, người ta tìm thấy rất nhiều kim loại nặng nguy hại. Nếu chúng được thải ra môi trường sẽ tạo nên ô nhiễm nặng, làm biến đổi tính chất của đất, nước, phá hoại sự sống của các sinh vật có lợi,… Không chỉ thế, chúng còn là nguồn gốc của nhiều loại bệnh nguy hiểm đe dọa tính mạng con người.
Liệu xỉ than có phải là chất thải nguy hại? Theo kết quả phân tích cho thấy, xỉ than có chứa các thành phần độc hại như: thuỷ ngân, sắt, nhôm, titan, magie… hay thậm chí là cả chất phóng xạ uranium. Đây là những chất nếu không được xử lý đúng cách thì rất dễ trở thành mối đe dọa của môi trường nước, đất, không khí. Nó có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người, khiến con người mắc các bệnh về đường hô hấp, bệnh ngoài da, ung thư… Như vậy, nếu không được xử lý thỏa đáng khiến nó tích trữ vượt ngưỡng thì nó sẽ là chất thải nguy hại.
Theo PGS. TS. Trương Duy Nghĩa - Chủ tịch Hội KHKT Nhiệt Việt Nam phân tích: “Trong tro xỉ thải ra từ NĐT có nhiều nguyên tố kim loại gây ung thư cho động vật, có nhiều nguyên tố kim loại nặng, có thể gây ung thư cho con người”.
- Các nguyên tố kim loại nặng có thể gây ung thư là đúng, song cần nhận thức rằng các nguyên tố kim loại nặng cũng như các nguyên tố hóa học khác có mặt ở khắp nơi, bốc một nắm đất lên cũng có thể có hàng chục nguyên tố kim loại nặng. Trong cơ thể động vật cũng có rất nhiều nguyên tố kim loại nặng nhưng đó là những nguyên tố vi lượng, cần thiết để duy trì và phát triển sự sống của sinh vật. Ví dụ như cần có sắt để tạo hồng cầu…
- Điều không đúng của công bố này là không nói rõ hàm lượng của những nguyên tố này là bao nhiêu, chỉ nói chung chung rằng trong tro xỉ có hàng chục nguyên tố kim loại nặng gây ung thư cho con người khiến cộng đồng lo sợ, các cơ quan quản lý môi trường cũng coi tro xỉ là chất thải nguy hại, có thể gây ung thư và do đó đang là rào cản cho việc sử dụng tro xỉ. Việt Nam đã có QCVN 07:2009/BTNMT về quản lý nồng độ các hóa chất độc hại trong chất thải rắn, qua các kết quả phân tích của các NMNĐT cũng như kết quả phân tích của Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) nồng độ kim loại năng rất bé, bé hơn cả nghìn lần so với quy định, đó cũng là những nguyên tố vi lượng trong tro xỉ.
TS. Phạm Văn Huấn - chuyên gia Hóa học - Viện Tiên tiến khoa học và công nghệ (AIST) - Trường Đại học Bách khoa Hà Nội: Để giảm thiểu các ảnh hưởng tiềm tàng của tro, xỉ, cần phải "đóng gói" chúng bằng cách tái chế thành các vật liệu khác
Tro than được cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ (Environmental Protection Agency - EPA) phân loại là “Chất thải không nguy hại” theo Đạo luật phục hồi và bảo tồn tài nguyên (RCRA). Ảnh hưởng tiềm năng đến sức khỏe của tro than chủ yếu thông qua hô hấp nếu hít phải các hạt mịn này, hoặc thông qua con đường ăn uống trực tiếp chúng. Để giảm thiểu các ảnh hưởng tiềm tàng của tro, xỉ, cần phải “đóng gói” chúng bằng cách tái chế thành các vật liệu khác. Điều này sẽ hạn chế sự phát tán bụi mịn và hạn chế ô nhiễm nước ngầm ra bên ngoài.
Có rất nhiều giải pháp sử dụng tái chế như: Sản xuất bê tông, làm vật liệu thay thế cho xi măng Portland; sử dụng để san lấp mặt bằng xây dựng đường giao thông; sản xuất clanhke xi măng (làm vật liệu thay thế cho đất sét); làm vật liệu cho sản xuất gạch không nung…
Còn đối với xỉ luyện gang thép được đánh giá cao là vật liệu tái chế có thể làm giảm tác động đến môi trường. Xỉ luyện gang thép thường có khối lượng từ 15-40% khối lượng gang thép thu được, do đó hàng năm lượng xỉ thải ra rất lớn. Sử dụng xỉ luyện gang thép thay thế các vật liệu truyền thống sẽ có tác dụng bảo tồn tài nguyên và tiết kiệm năng lượng.
Việc sử dụng xỉ gang thép sẽ làm tăng tính chất cơ học và tính năng vật liệu xây dựng (tăng cường độ chịu lực, chống ăn mòn hóa học cho vữa bê tông...), góp phần bảo vệ môi trường (giảm phát thải CO2, tiết kiệm năng lượng và tài nguyên khoáng sản. Trong sản xuất phân bón, việc sử dụng xỉ gang lò cao đã cung cấp SiO2 cho cây lúa (giúp cho quang hợp tốt hơn, hạn chế cây đổ, nổ hạt, nâng cao năng suất...); việc ứng dụng xỉ thép (của lò BOF) nhằm cung cấp Ca, Fe, P cho đất để cải thiện tính axit cho đất, tạo cân bằng và tăng thêm chất hữu cơ cho đất...
Trong lĩnh vực khác: Xỉ thép sử dụng để xây dựng các công trình trên biển đã tiết kiệm được lượng cát biển và giúp cải tạo rặng san hô và tảo biển (nhờ tác dụng của CaO và Fe trong xỉ)...
Vũ Hà