Chính tâm lý lo lắng kết hợp với phương châm "Phòng bệnh hơn chữa bệnh" nhưng không hiểu hết những tác dụng nguy hiểm của các loại thuốc mà mình sử dụng uống để dự phòng, đã gây ra những nguy hại không lường trước.
Trong thời gian qua, không ít người dân mua và sử dụng thuốc An cung ngưu hoàng hoàn nhằm điều trị và dự phòng tai biến mạch não ở bệnh nhân tăng huyết áp, tiểu đường. Loại thuốc này bán trên thị trường chủ yếu là hàng trôi nổi do những tiểu thương, người du lịch mua về từ Trung Quốc với giá từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu đồng. Sự kết hợp giữa nguồn gốc và sự đồn thổi đã giúp cho tác dụng của viên thuốc trở nên huyền bí, cao siêu.
Trong công tác khám bệnh hàng ngày tại Bệnh viện Đa khoa Đức Giang, các bác sĩ thường xuyên được các bệnh nhân hỏi và nói về tác dụng phòng ngừa tai biến của loại thuốc này. Có nhiều bệnh nhân tăng huyết áp đã sử dụng uống dự phòng hoặc để phòng khi có nguy cơ tai biến mạch não xảy ra sẽ sử dụng.
An cung ngưu hoàng hoàn là phương thuốc do danh y Ngô Đường, tự Cúc Thông, người đời Thanh (Trung Quốc), được ghi trong sách "Ôn bệnh điều biện" nổi tiếng của ông với thành phần gồm: ngưu hoàng 1 lạng, uất kim 1 lạng, tê giác 1 lạng, hoàng cầm 1 lạng, hoàng liên 1 lạng, hùng hoàng 1 lạng, sơn chi 1 lạng, chu sa 1 lạng, mai phiến 2 tiền 5 phân, xạ hương 2 tiền 5 phân, trân châu 5 tiền. Tất cả tán bột thật mịn, dùng mật làm hoàn, mỗi hoàn 1 tiền, lấy vàng lá làm áo, bao sáp.
Theo Lương y Đinh Công Bảy, Tổng Thư ký Hội dược liệu TP.HCM, bài thuốc An cung ngưu chuyên trị ôn nhiệt bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu dẫn đến sốt cao phiền táo, hôn mê, rối loạn ngôn ngữ, hoặc lưỡi rụt, tay chân giá lạnh, trúng phong khiếu bế, tiểu nhi kinh quyết thuộc đàm nhiệt nội bế. Trong bài thuốc này, vị Ngưu hoàng có tác dụng thanh tâm giải độc, hóa đờm, khai khiếu, an thần là chủ dược. Hoàng cầm, Hoàng liên, Chi tử tả tâm hỏa, thanh nhiệt độc. Hùng hoàng cùng với Ngưu hoàng khu đàm giải độc. Uất kim, Băng phiến phương hương hóa trọc thông khiếu khai bế. Chu sa, Trân châu trấn kinh an thần. Các vị thuốc hợp lại thành bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt giải độc, khu đàm khai khiếu, trấn kinh an thần.
Khi bệnh nhân bị nhồi máu não có kích thước nhỏ, An cung ngưu hoàng hoàn có tác dụng làm tan cục máu đông, giúp mạch máu thuyên tắc tái thông trở lại bệnh nhân thoát khỏi các triệu chứng gây ra do nhồi máu não. Đối với những bệnh nhân bị đột quỵ não do xuất huyết hoặc nhồi máu não diện rộng, tuyệt đối không được dùng An cung ngưu hoàng do có thể làm tăng nặng bệnh do mạch máu não tiếp tục bị tổn thương nghiêm trọng, trường hợp này đã được gặp và báo cáo tại các bệnh viện lớn như: Bạch Mai, Quân y 103...
Ngoài ra, An cung ngưu hoàng hoàn cũng chứa 3 chất cấu thành thuốc mang độc tính nằm trong danh sách 19 vị thuốc có khả năng gây mất an toàn thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế. Đó là chu sa - một loại khoáng vật với thành phần chính là thủy ngân; hùng hoàng cũng là một loại khoáng vật có thành phần chính asen và xạ hương có độc tính cao. Những chất này khi vào cơ thể sẽ gây ra những tổn thương nặng nề trên thận, trên gan, dễ đưa người dùng đến tình trạng suy đa phủ tạng.
Trong tháng 3 vừa qua, tại Khoa Nội tim mạch của bệnh viện tiếp nhận 1 bệnh nhân nam 76 tuổi có tiền sử tăng huyết áp. Trước khi vào viện 7 ngày, bệnh nhân nghe quảng cáo tác dụng kỳ diệu của "thần dược" An cung ngưu hoàng hoàn trong việc dự phòng tai biến đã uống 2 viên. Sau uống, bệnh nhân mệt mỏi dần, ăn uống kém, tiểu ít, nhịp tim chậm, hoa mắt chóng mặt.
Gia đình lập tức đưa vào bệnh viện cấp cứu và được chẩn đoán: suy thận cấp - tăng kali huyết/suy tim - tăng huyết áp mà nguyên nhân suy thận cấp nghi ngờ do tác dụng phụ của thuốc An cung ngưu hoàng hoàn gây ra. Bệnh nhân được tiến hành lọc máu cấp cứu, may mắn bệnh nhân hồi phục tốt, không để lại di chứng.
An cung ngưu hoàng hoàn không có khuyến cáo trong điều trị dự phòng. Do đó, với những bệnh nhân nghi ngờ đột quỵ não người nhà nên gọi ngay đến cơ sở y tế gần nhất. Không nên tự ý cho bệnh nhân uống thuốc để phòng tránh trường hợp đột quỵ não do xuất huyết não, hoặc nhồi máu não diện rộng khi uống vào sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng.
Đặc biệt, trong thành phần của thuốc chứa chất có độc tính cao, có thể dẫn đến tình trạng suy đa phủ tạng cho người sử dụng.
Theo VTV